Relevantie
Organisaties in de private sector met vijftig of meer werknemers worden dit jaar onderworpen aan de nieuwe Wet bescherming klokkenluiders, die op 20 december jl. door de Tweede Kamer en op 24 januari jl. door de Eerste Kamer is aangenomen. De nieuwe wet strekt tot implementatie van de Richtlijn (EU) 2019/1937 inzake de bescherming van “personen die inbreuken op het Unierecht melden” en tot wijziging van de huidige Wet Huis voor klokkenluiders. Organisaties in de publieke sector (rijksoverheid, provincies, waterschappen, gemeenten en publiekrechtelijke zelfstandige bestuursorganen) moeten al sinds 17 december 2021 aan de eisen uit de Europese richtlijn voldoen.
Belangrijke wijzigingen
Voorbeelden van belangrijke wijzigingen zijn:
-
- Naast werknemers en ambtenaren zullen ook zelfstandigen, vrijwilligers, stagiairs, sollicitanten, aannemers, aandeelhouders, bestuurders en leveranciers, degenen die melders bijstaan, interne onderzoekers en “betrokken derden” zich kunnen beroepen op bepaalde beschermingsmaatregelen voor melders, zoals:
-
- een benadelingsverbod;
een verschuiving van de bewijslast: het is aan de juridische entiteit die een benadelende maatregel heeft genomen om aan te tonen dat er geen causaal verband tussen de melding of openbaarmaking en de benadeling bestaat;
- recht op ondersteuningsmaatregelen, zoals volledige onafhankelijke informatie en kosteloze, gemakkelijk toegankelijke adviezen;
- vrijwaring van procedures wegens bijvoorbeeld schending van geheimhoudingsplicht, verboden informatieverwerving, laster, schending auteursrechten, openbaarmaking bedrijfsgeheimen, schending van vertrouwelijkheid of bescherming persoonsgegevens;
- specifieke geheimhoudingsverplichtingen in het kader van de melding en de opvolging daarvan voor de identiteit van de melder (en andere betrokkenen) en;
- sanctiemogelijkheden wegens het tegenwerken van de melder of het onderzoek naar aanleiding van de melding.
-
- Direct intern melden is het uitgangspunt, maar direct extern melden moet ook mogelijk zijn;
- Strengere procedurele eisen aan de interne en externe meldprocedures, waaronder:
- de mogelijkheid tot mondeling en schriftelijk melden;
- het tijdig versturen van een ontvangstbevestiging;
- een registratieplicht.
Actiepunten voor organisaties
De Europese richtlijn en de nieuwe wet betekenen voor veel organisaties het opstellen of actualiseren van klokkenluidersbeleid en het opzetten van meldkanalen. Hierbij dienen zij rekening te houden met alle nieuwe verplichtingen en beschermingsmaatregelen die de nieuwe wet voorschrijft. Voor organisaties is het van groot belang dat dit op tijd en zorgvuldig gebeurt, mede omdat het Huis voor klokkenluiders sanctioneringsmogelijkheden heeft. Het Huis kan bijvoorbeeld een herstelsanctie of bestraffende sanctie opleggen indien een werkgever bijvoorbeeld geen intern meldkanaal heeft ingericht. - Naast werknemers en ambtenaren zullen ook zelfstandigen, vrijwilligers, stagiairs, sollicitanten, aannemers, aandeelhouders, bestuurders en leveranciers, degenen die melders bijstaan, interne onderzoekers en “betrokken derden” zich kunnen beroepen op bepaalde beschermingsmaatregelen voor melders, zoals: